Spektakl „Dziady. Twierdza Brześć” jest realizowany przez zespół netTheatre pod wodzą reżysera Pawła Passiniego z aktorami Brzeskiego Akademickiego Teatru Dramy. Gdy Brzeski Teatr zaprosił polskiego reżysera do współpracy, poproszono by realizacja była oparta na polskiej klasyce. Passini zaproponował „Dziady” Adama Mickiewicza. W odpowiedzi usłyszał, że to nie polska, lecz białoruska klasyka. W tym momencie stało się jasne, że udało się dotknąć ważnego punktu naszego wspólnego dziedzictwa, a wszystko co do tej pory w Polsce budowaliśmy wokół dramatu Mickiewicza, to jak go interpretowaliśmy, będzie trzeba zweryfikować, w nowym dla „Dziadów” kontekście. Nowym – gdyż jak się okazało, „Dziady”, choć klasyka, nie są szeroko znane w Białorusi, a niektóre ich części jeszcze nigdy nie były tu wystawiane.

O „Dziadach” pisze się często, że mają „rewolucyjny potencjał”. W latach 60. w Chinach zlecono ich tłumaczenie, bo rząd chciał sprawdzić, co tak niebezpiecznego może być w tym dramacie, że po jego obejrzeniu ludzie w Polsce wyszli na ulicę. Zdaniem twórców z netTheatre „Dziady” dają niezwykły sposób pracy z pamięcią, polegający na przywoływaniu zapomnianych, postrzeganych jako nieważne, nieobecnych w szerszej świadomości narracji, ujawnianiu niedopuszczanych do głosu historii. Na uroczystość dziadów wzywa się duchy przodków, by mogły załatwić swoje niedokończone sprawy i odejść w spokoju. Dla Pawła Passiniego i Patrycji Dołowy, autorki scenariusza ten rodzaj pracy z pamięcią nie jest nowy. Ujawniane i opowiadane bez końca historie były kanwą ich głośnego spektaklu „Hideout/Kryjówka”, dotyczącego sytuacji ukrywania Żydów w czasie okupacji, a jednocześnie tożsamości pozostającej w ukryciu. Prace nad scenariuszem „Dziady. Twierdza Brześć” podobnie jak w przypadku „Hideout/Kryjówka” poprzedziły działania z pamięcią – słuchanie i zbieranie przez autorkę scenariusza historii z Polesia – tych na co dzień nieopowiadanych. Współczesne historie zostały włączone w spektakl.

„Dziady” Adama Mickiewicza to część wspólnej polsko-białoruskiej historii, w której tożsamość nie jest tym, co dane, ale tym, co konstruujemy. Gdzie naród jest złożonym organizmem, którego poszczególne części tworzą siatkę napięć, decydującą o tym, kim jesteśmy.

Premiera spektaklu odbędzie się podczas dwudziestej edycji festiwalu „Biała Wieża”, jednego z najważniejszych międzynarodowych festiwali teatralnych na Białorusi. Premiera polska będzie miała miejsce w październiku 2015 r. podczas festiwalu „Konfrontacje Teatralne” w Lublinie przy wsparciu Urzędu Miasta Lublin.

 

Projekt jest koprodukcją Instytutu Adama Mickiewicza i Brzeskiego Teatru Dramatu.