Konfrontacje od początku swojego istnienia podważają i rozsadzają ramy teatru, wyznaczając nowe sposoby myślenia o jego roli, znaczeniu i podstawowych zadaniach. Festiwal, założony 20 lat temu przez najważniejszych twórców lubelskiej awangardy teatralnej: Janusza Opryńskiego, Włodzimierza Staniewskiego i Leszka Mądzika, od początku poszukiwał innych rozwiązań i pomysłów niż te, które obowiązują w teatralnym mainstreamie, wskazując zarazem, że model teatru dramatycznego nie jest jedynym możliwym. Konfrontacje wyrastają z tradycji teatru niezależnego, awangardowego, politycznego i takiego do dzisiaj poszukują. Wychodząc z założenia, że to, co najciekawsze, dzieje się na styku granic, dziedzin i dyscyplin, uparcie podejmują próby rozszerzania formuły teatru i wskazują na obszary nieoczywiste, sytuujące się pomiędzy rozmaitymi dziedzinami sztuki. Jednocześnie pytają o odpowiedzialność twórców, podejmując przy tym kluczowy dzisiaj temat kondycji pracy artystów i pracowników sztuki oraz warunkującego je systemu produkcji sztuki.

Pracując nad programem kolejnych edycji, zarazem z uwagą i krytycznie przyglądamy się rozwojowi Konfrontacji. Jubileuszowa odsłona festiwalu jest dla nas przede wszystkim niepowtarzalną szansą, by przyjrzeć się temu, jak ewoluowała tożsamość Konfrontacji w ciągu ostatnich 20 lat – i z czego ten proces wynika.

Festiwal jest bowiem dzisiaj z pewnością jedną z ważnych publicznych instytucji sztuki. Prezentuje prace artystów, ale też często je produkuje i promuje; umożliwia powstawanie nowych projektów; pośredniczy między twórcą a odbiorcą; współtworzy i aktywnie kształtuje dyskurs krytyczny towarzyszący praktykom artystycznym (publikacje katalogowe, tłumaczenia, serie wydawnicze, książki tematyczne itd.), tym samym aktywnie kształtując sposoby myślenia o teatrze i tańcu oraz uczestnicząc w wyznaczaniu kierunków ich rozwoju. Jeśli spojrzymy na międzynarodowy obieg sztuk performatywnych, okaże się, że dzisiaj kształtowany jest przede wszystkim właśnie przez festiwale.

Co wynika z takiego rozumienia festiwalu, które stawia go w przestrzeni publicznych instytucji sztuki? Jak wpływa na jego zadania, rolę i obowiązki – szczególnie wobec trwającej obecnie debaty na temat sytuacji i misji teatru publicznego?

W naszym przekonaniu konsekwencją myślenia o festiwalu jako o publicznej instytucji sztuki są ściśle określone obowiązki festiwalu oraz odpowiedzialność jego organizatorów – zarówno wobec artystów, jak i publiczności. Idąc za Draganem Klaiciem, wybitnym badaczem sztuk performatywnych, przez lata związanym z Lublinem, za podstawowe zadania festiwalu przyjmujemy między innymi: odkrywanie nowych talentów, poszukiwanie i nazywanie nowych, nieoczywistych sposobów rozumienia języka teatralnego, rozwijanie zawodowego, krytycznego dyskursu, przekazywanie umiejętności młodszym artystom, kształtowanie coraz liczniejszych i bardziej zróżnicowanych odbiorców, otwarcie możliwości rozwoju wybitnym artystom i ich zespołom, stymulowanie mobilności artystów, dzieł, koncepcji i idei. Ważne z naszej perspektywy jest tutaj zaangażowanie w działania międzynarodowe, które, cytując Klaicia, „stanowi wymiar rozwoju teatru publicznego, nie jest zaś kwestią reprezentacji ani też budowania prestiżu. Traktowana jako doświadczenie poznawcze i inspiracja, międzynarodowa współpraca pozwala sprawdzić i rozwinąć kompetencje międzykulturowe, tworząc szczególną dialektykę tego,co lokalne i globalne, i budząc w publiczności globalną świadomość krytyczną”^[1].

Te przekonania stoją za naszymi wyborami określonych tematów i zjawisk we współczesnej sztuce, o których chcielibyśmy rozmawiać z lubelskimi widzami.

Marta Keil i Grzegorz Reske, kuratorzy 20. edycji Konfrontacji

^[1] Dragan Klaić, Gra w nowych dekoracjach. Teatr publiczny pomiędzy rynkiem a demokracją, przeł. Edyta Kubikowska, wyd. Instytut Teatralny i Festiwal Konfrontacje, Warszawa–Lublin 2014.