Nadrzędną ideą Festiwalu „Konfrontacje Teatralne” jest coroczna „konfrontacja” lubelskiej publiczności z pełnym spektrum spektakli teatralnych. Październik w Lublinie jest zatem miesiącem wypełnionym szeregiem różnorodnych estetyk i strategii twórczych. Nasza publiczność, w trakcie trwania festiwalu, otrzymuje przegląd tego, co w ostatnim roku teatralnym zainteresowało nas szczególnie. Konfrontacje to poszukiwanie odważnych tematów i niestandardowych rozwiązań scenicznych, powstałych w nurcie teatrów alternatywnych, do których zdążyliśmy już przyzwyczaić naszą publiczność. To próba ukazania artystycznego dialogu uznanych twórców z młodym pokoleniem reżyserów. W bieżącym roku nasze „święto teatru” odbywa się już po raz dwudziesty siódmy.

Festiwal, nie boi się mierzyć z najważniejszymi tematami współczesności. Tworząc przestrzeń interdyscyplinarnego dialogu sięga po doświadczenia różnych dziedzin: filozofii, nauk społecznych, etc. Tegoroczne Konfrontacje mają na celu szczególne docenienie roli, jaką w procesie budowania spektaklu odgrywa szeroko pojęta literatura. Dlatego dwudziesta siódma edycja odbywa się pod hasłem „Literatura chce więcej”. Używając tej personifikacji chcemy zwrócić uwagę osobom uczestniczącym w Festiwalu na to, że w literaturze drzemią ukryte tęsknoty. Przede wszystkim jednak, eksponujemy rolę literatury, aby zastanowić się na tym, czy to przypadkiem nie tam — czyli w literackiej narracji, bije serce krwiobiegu wybranych przez nas wydarzeń scenicznych.

Z naszej perspektywy, najważniejszym pragnieniem jakim emanują książki (niezależnie od tego czy jest to tekst odległej epoki, czy ten, napisany wczoraj) jest to pragnienie żywej obecności — tęsknoty, którą tekst realizuje właśnie poprzez teatr. Bowiem scena, jest tym wehikułem, który otwiera nawet nieco zapomniany tekst ku nowemu życiu. Taki powrót ma miejsce w przypadku, prezentowanej na Festiwalu, lubelskiej produkcji pt. Nad Niemnem. Powieść Elizy Orzeszkowej, wystawiona dzisiaj, w autorskiej interpretacji scenicznej Jędrzeja Piaskowskiego staje się zaskakująco aktualnym tekstem. Kolejną książką, która do nas wróciła za sprawą spektaklu Daniela Adamczyka jest Kongres futurologiczny. O ponadczasowym charakterze tekstów Lema nie trzeba nikogo specjalnie przekonywać, jednak Kongres pokazany na scenie, ponad pięćdziesiąt lat od daty powstania, wciąż zaskakuje. Adamczyk z zespołem ujawnia niezwykłą siłę tkwiącą w tym tekście. Nieustająco inspirująca, w dodatku do nieoczywistych rozwiązań okazuje się być także poezja Tadeusza Różewicza. Zobaczymy W tłumaczeniu — performatywny monodram Adama Stoyanova – głuchego poety i aktora. Twórcy spektaklu, Wojtek Ziemilski i Wojtek Pustoła, „postawili przed aktorem zadanie — z pozoru niemożliwe — przetłumaczenie kilku wierszy Różewicza na Polski Język Migowy”.

Adaptując teksty najnowsze ukazujemy ich witalny charakter, a spektakli takiego rodzaju w tym roku nie zabraknie. W tym kontekście, niecodziennym wydarzeniem jest prezentowany na festiwalu Powrót do Reims — autobiograficzna książka napisana przez współczesnego filozofa i socjologa Didiera Eribona. Późna nowoczesność, czyli epoka, w której znajduje się obecnie polska i europejska kultura, jest zazwyczaj interpretowana przy użyciu polityczno-socjologicznego dyskursu. Popularność dzieła francuskiego filozofa udowadnia, że obecne czasy domagają się czegoś „więcej”. Jej entuzjastyczne przyjęcie, również na polskim gruncie, wskazuje na to, że obok naukowych analiz potrzebujemy również artystycznej intuicji i twórczej swobody. Książka Eribona jest przykładem literatury, która znacznie wykracza poza tylko naukową wykładnię. Jest to przykład eseistyki naukowej, która od swojego autora „chce więcej”, chce stać się literaturą, a ostatecznie „pragnie’’ stać się teatrem, co udowadnia Katarzyna Kalwat spektaklem pod tym samym tytułem. Główną postacią tego widowiska jest sam autor — naukowiec, w którego rolę wcielił się Jacek Poniedziałek.

W podobnym, auto-analitycznym duchu, zgłębiającym zagadnienie „tożsamości”, utrzymany jest spektakl zatytułowany Byk, powstały na tekście dramatycznym Szczepana Twardocha. Autora bestsellerowych powieści m.in Króla, Morfiny i Dracha. Twardoch występuje tutaj w podwójnej roli — jest także współreżyserem spektaklu (drugim z reżyserów jest odtwórca głównej roli — Robert Talarczyk). W tym przypadku, literacka fikcja „potrzebowała” od pisarza „więcej”, a mianowicie, aby wszedł w rolę reżysera. Przykład Byka świetnie potwierdza nasze intuicje dotyczące teatralnych pragnień wysyłanych przez literacki tekst.

Literatura utkana ze szczerych wyznań, najgłębiej skrywanych myśli, jak ma to miejsce w przypadku Powrotu… i Byka, jest także tematem utworu dramatycznego Badania ściśle tajne autorstwa Iwana Wyrypajewa — jednego z najbardziej cenionych współczesnych dramatopisarzy. Za przeniesienie na scenę tego tekstu odpowiedzialny jest reżyser — Norbert Rakowski, a w jednej z głównych ról zobaczymy Katarzynę Herman. Ten spektakl również udowadnia, że zarówno nowoczesność, jak i późnonowoczesny podmiot, wymyka się tradycyjnym „metodom badawczym”. Aby oświetlić, często mroczny, labirynt współczesnego świata, jak również ludzkiego wnętrza, potrzebujemy „badań ściśle tajnych” — artystycznej wnikliwości realizowanej w literackim tekście.

Kolejnym współczesnym dramatopisarzem obecnym na Konfrontacjach będzie Tadeusz Słobodzianek — laureat wielu nagród i wyróżnień. Za sztukę Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach, której prapremiera odbyła się w The National Theatre w Londynie otrzymał literacką nagrodę Nike 2010. Ten twórca będzie u nas gościł w dwóch odsłonach. Publiczność Festiwalu będzie miała okazję zobaczyć w Lublinie Sztukę intonacji — spektakl w reżyserii Anny Wieczór, z Adamem Ferencym w roli Mistrza. Obok niego na scenie zobaczymy dobrze znanych lubelskiej publiczności aktorów — Łukasza Lewandowskiego, Sławomira Grzymkowskiego oraz Annę Moskal. Autora dramatu będziemy gościć, także we własnej osobie, podczas osobnego spotkania. Sztuka intonacji, jak czytamy w materiałach promocyjnych spektaklu, „czerpie inspiracje historii teatru, aby opowiedzieć o geniuszu i tworzeniu się wielkich idei, ale też o słabościach ludzkich i prozie życia”. Ten autotematyczny spektakl odsłania przed nami „kulisy” fenomenu najbardziej uznanych twórców teatru XX wieku.

Wśród tegorocznych tytułów znalazł się spektakl, który w kontekście literackim sięga szczególnie głęboko, tj. aż do biblijnej opowieść o mitycznym Hiobie. Biblia. Próba w reżyserii Jernej Lorenci, laureata Grand Prix Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Kontakt 2016, to spektakl na podstawie wybranych ksiąg Starego Testamentu i Apokalipsy. Autorzy spektaklu starają się postawić odwieczne pytania na nowo. „Bohaterowie Biblii szukają odpowiedzi. Pytają o sens cierpienia, miłość, przyszłość. Zupełnie tak jak my, którzy czujemy, że świat pogrąża się w mroku”. W mroku, jednak już bardzo konkretnym i aktualnym, pogrążone są policjantki, czyli bohaterki spektaklu Oficerki. O policji. Fantazja oparta na faktach, dobrze znanej festiwalowej publiczności — Anny Smolar. Artystka podczas pracy nad tekstem, przyjęła autorską strategię. Tekst, jak i finalnie cały spektakl, jest „fantazją opartą na faktach i świadectwach”. Dowiadujemy się że próbom towarzyszyły spotkania z autentycznymi policjantkami. Jak zatem możemy przypuszczać, spora partia tekstu powstała na scenie, tzn. zrodziła się w trakcie prób. Smolar przygląda się specyficznej grupie zawodowej koncentrując swoją uwagę na sytuacji kobiet, które w tym spektaklu, są współautorkami w dużej mierze powstałego na scenie, w wielu miejscach zabawnego, tekstu.

Wydarzenia 27. edycja Festiwalu „Konfrontacje Teatralne” odbędą się na przestrzeni całego miesiąca października, podczas którego nie zabraknie także spotkań z autorami i wydarzeń muzycznych. W ten sposób, wzorem ubiegłych lat, chcemy stworzyć naszej publiczności możliwość swobodnego udziału we wszystkich wydarzeniach. Liczymy zatem, że i tym razem, zarówno bogaty repertuar, jak i przyjęta przez nas formuła „slow”, spotka się z entuzjazmem nie tylko entuzjastów teatru, lecz wszystkich osób ciekawych twórczej „konfrontacji”.

Zespół Konfrontacji Teatralnych