W maju 2022 roku otwieramy w Galerii Studio wystawę Dekolonizacje. Zwracamy w niej uwagę na kulturę artystyczną lat 60. i 70. XX wieku po obu stronach żelaznej kurtyny. Patrzymy na moment, gdy artyści i artystki, unikając języka propagandy, starali się wyrazić protest przeciwko wojnie i kolonialnej przemocy z lewicowej, wolnościowej perspektywy. Do narracjo procesach dekolonizacyjnych włączyliśmy także prace z naszej kolekcji. Wśród nich jest grafika Rzeźnia autorstwa Piotra Kuncego z 1972 roku. Punktem wyjścia do stworzenia tej pracy stało się zdjęcie z francuskiego tygodnika „Paris Match” ukazujące egzekucję pakistańskich jeńców. Rzuceni na ziemię mężczyźni są zabijani przez żołnierzy bagnetami. Jeden za drugim. Na fotografiach widać tłum gapiów przypatrujący się scenie, pojawiają się uśmiechnięte twarze. Reporter uwiecznił klatka po klatce cierpienie jeńców i ich śmierć. Stąd trafiło do gazety, po to, aby ukazać się oczom czytelnika przerzucającego strony przy porannej kawie. Przyjrzeć się i przenieść wzrok dalej, na reklamę brylantyny do włosów. Zobaczyć i zapomnieć.

Praca Piotra Kuncego przypomina nam o przemocy i okrucieństwie wojny. Stawia znak równości między zwierzętami a ludźmi prowadzonymi na rzeź. Są tak samo bezbronni i bezsilni. Choć staje się obrazem przetrawionym przez kulturę masową, nie traci na sile i wgryza się w naszą świadomość. Zwraca uwagę, że jeśli przemoc wydarzyła się już raz, nie oznacza, że nie wydarzy się ponownie. Historia lubi się powtarzać.

24 lutego 2022 roku wojna rozpoczęła się obok nas, 200 kilometrów od Warszawy. Jest daleko, ale jednocześnie blisko. Wizualnie doświadczamy jej na bieżąco poprzez relacje w prasie, telewizji, najwięcej w mediach społecznościowych. Pojawia się budzące lęk pytanie: czy te obrazy nie staną niedługo naszą rzeczywistością?

***

PAULINA OLSZEWSKA – polsko-niemiecka kuratorka, producentka projektów artystycznych, autorka tekstów. Na stałe związana z Galerią Studio w Warszawie, gdzie kuratoruje wystawy m.in. oparte na kolekcji galerii.