Teatr Provisorium założyła grupa studentów Polonistyki Uniwersytety Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 1976 teatr pracuje pod kierownictwem artystycznym Janusza Opryńskiego. Postawą twórców teatru wobec świata jest niezmienna bezkompromisowość w niezgodzie na otaczające zło. Premiery: „W połowie drogi”, „Nasza niedziela”, „nie nam lecieć na wyspy szczęśliwe”, „Pusta estrada”, „Wspomnienia z domu umarłych”, „Pieśni przeklęte”, „Dziedzictwo”, „Ogrody”, „Z nieba przez świat do samych piekieł” (Fringe First na festiwalu w Edynburgu w 1992 r.), „Współczucie”.
Kompanię Teatr założyło w 1995 roku trzech aktorów Teatru Laki i Aktora. Premiery: 'Czerwony kapturek” (nagroda dziennikarzy i nagroda za zbiorową kreację aktorską na festiwalu w Łomży w 1995 r.), „Celestyna”.
15 lutego 1997 roku oba teatry pokazały pierwsze wspólne przedstawienie „Koniec wieku”.

– W monologach jakie wygłaszają działający na scenie aktorzy, rzadko pojawia się mowa narracyjna, jeszcze rzadziej liryczna. Ich styl mówienia w „Końcu wieku” jest stylem z suplikacji i egzorty, z kazania i tyrady, z gwałtownego języka zaklęć” – Franciszek Piątkowski „Dziennik Wschodni”.

– Dla obrazów scenicznych bez trudu można znaleźć paralele z malarstwa religijnego. Na te głęboko religijne kadencje nakłada się rozpacz – doświadczenie świata bez Boga, zapis metafizycznej pustki – Mirosław Haponiuk „Gazeta w Lublinie”

– Teatralne wizje tak zapadają w pamięć, że następuje zadziwiająca reakcja – z czasem dostrzega się wszystkie głębie penetracji, odkrywa treści zrazu ukryte, znacznie zakodowane w geście, rekwizycie, sposobie ekspresji aktorów. Spowolnione katharsis nadejdzie – Andrzej Molik „Kurier Lubelski”