Sentencje były motywem przewodnim 17. edycji Festiwalu Konfrontacje Teatralne, który odbywał się w dniach 13-20 października 2012. Kolektyw kilku.com zaproponował nową wizualną interpretację owych sentencji, które są dostępne w formie krótkich filmów.

***

***

Prezentowany zestaw maksym jest wyborem z legendarnej listy sentencji (apophthegmata) siedmiu mędrców greckich, zawierającej sto czterdzieści siedem inskrypcji. Wedle antycznych przekazów sentencje były wyryte na
kamiennej stelli, znajdującej się w świątyni Apollina w Delfach.

Rozpowszechnienie legendy o siedmiu mędrcach zawdzięczamy Platonowi, który w dialogu Protagoras wymienia siedem kanonicznych postaci: Talesa z Miletu, Pittakosa z Mitylen, Briasa z Priene, Solona z Aten, Kleobulosa
z Lindos, Mizona z Chene, Chilona ze Sparty. Efektem legendarnego spotkania mędrców w Delfach miało być wspólne skomponowanie zbioru sentencji i uroczyste złożenie go w ofierze Apollinowi.

Poza relacją z okoliczności powstania legendarnego zbioru Platon zwraca uwagę na stylistyczną osobliwość sentencji, którą wywodzi z tradycji umysłowej Sparty: „zwroty zwięzłe, a pamiętne”, trafne niczym strzały z łuku
zmierzające wprost do celu. Ich „lakońską zwięzłość (brachulogia tis Lakonike)” – a więc przysłowiową na wieki „lakoniczność” – zachwala Platon jako najwyższą formę filozoficznej i filologicznej mądrości.

Mylimy się jednak, traktując zbiór delfickich sentencji jako „lakoniczną” kwintesencję antycznej mądrości życiowej, adresowaną do śmiertelnika w postaci popularnego „kodeksu etycznego”, który często zestawiany bywa z
chrześcijańskim „dekalogiem”. Sentencje stanowią wszak ofiarę złożoną bogu Apollinowi w jego sanktuarium. Są więc darem ludzkiej mądrości dla boga – logosową odpowiedzią śmiertelnika na nieśmiertelne słowo boga.

A trzeba pamiętać, że Apollin nie uchodził wśród Greków za boga przychylnego człowiekowi, a jego zagadkowe słowa – wypuszczane niczym, jak powiada Empedokles, „strzały szybkich myśli” – stanowiły nierzadko śmiertelne zagrożenie dla śmiertelnika. Czy sentencje siedmiu mędrców nie są zuchwałym wyzwaniem? Chmurą strzał szybkich myśli, wystrzeloną w stronę Olimpu? Niechby śmiertelny pokazał się bogu w sposób równie zagadkowy, jak
Apollin ukazuje się człowiekowi? Śmiertelnik potrafi być zagadką dla nieśmiertelnych.

Podstawa greckiego zapisu i przekładu sentencji wedle Ioannesa Stobaiosa (Anthologia):
Al. N. Oikonomides, Records of „The Commandments of the Seven Wise Man” in the 3rd c.
BC, „Classical Bulletin” nr 63/1987.

WYBÓR

Idź śladem boga (1)
Poznaj co wiesz (6)
Myśl na słuch (7)
Wejrzyj w samego siebie (8)
Znaj stosowną chwilę (10)
Myśl jako śmiertelny (11)
Patrz niczym obcy (12)
Wypowiadaj piękno (24)
Wsłuchuj się we wszystko (35)
Nic ponad miarę (38)
Łącz harmonijnie wszystko (43)
Skoro masz, dawaj (45)
Postępuj wiednie (50)
Chwytaj sposobność (55)
Używaj umiejętnie (57)
Pozwól zwlekać (58)
Zawierz przeznaczeniu (68)
Ujrzyj co usłyszałeś (78)
Stroń od waśni (80)
Wykorzystaj traf (85)
Poniechaj przemocy (89)
Żyj bez smutku (90)
Zmierzaj śmiało do kresu (92)
Sprzyjaj samemu sobie (96)
Działaj bez żalu (100)
Władaj okiem (102)
Bacz na przyjaźń (105)
Niewypowiedziane skrywaj (108)
Panuj nad trwogą (109)
Ćwicz pobożne milczenie (115)
Nie zaniechaj oczekiwań (118)
Ryzykuj roztropnie (120)
Miłuj kogo stwarzasz (124)
Nie walcz z nieobecnym (125)
Ciesz się z bycia śmiertelnikiem (141)
Jako dziecko bądź skromny (143)
Jako młodzieniec opanowany (144)
W wieku średnim sprawiedliwy (145)
Jako starzec rozumny (146)
U kresu beztroski (147)