Ewa Wójciak / Grzegorz Laszuk / Marcin Wierzchowski / Jędrzej Piaskowski / Janusz Opryński / Anna Smolar

W Studium o Hamlecie Stanisław Wyspiański sformułował słynne zdanie: „W Polsce zagadką Hamleta jest to, co jest w Polsce do myślenia”. Stało się ono „skrzydlatym słowem”, które przy różnych okazjach bywa przywoływane, najczęściej w okolicznościach, które nakazują powagę. Jesienią 2018 roku tak zwana rzeczywistość zmusza do namysłu nad wieloma kwestiami, które jeszcze nie tak dawno nas nie zaprzątały. Oczywiście mówimy: „my”, „nas”, ale przecież wiemy, czy mamy jeszcze prawo do jakiegokolwiek wspólnego mianownika, bo chyba wciąż nie wszyscy odczuwają sytuację jako poważną. A nawet jeśli odczuwają, to ich odpowiedzią są jakieś formy ucieczki od odpowiedzialności. To być może jest jeden z kluczowych problemów, które dręczą tych, którzy o Polsce wciąż myślą. Na przykład z pomocą teatru. Przez teatr.

Przyczyną naszego niepokoju z pewnością stała się polityka. Nie da się udawać, że jej nie ma. Nie można zachowywać postawy splendid isolation i twierdzić: ja nie interesuję się polityką. To znaczy można, choć należy pamiętać, że polityka ma wpływ na życie także tych, którzy deklarują brak zainteresowania dla niej. Polityka jest obecnie czymś znacznie groźniejszym niż tylko rutynową grą o władzę w ramach demokratycznego systemu. Działania polityczne, które toczą się na naszych oczach, rodzą realne obawy, do czego mogą doprowadzić? I zasadne jest pytanie, czy stawką nie jest podstawowa wartość: wolność?

Jeśli istnieją dziś jakieś myśli wspólne, twórców i odbiorców sztuki, muszą dotykać właśnie tego problemu. Czy teatr, który w ogóle nie podejmuje kwestii wolności jest jeszcze teatrem wolnym? Czy teatr, który nie mówi wprost o sprawach politycznych jest jednak teatrem politycznym, bo może być odbierany politycznie?

W specjalnie zorganizowanej debacie z udziałem twórców festiwalowych przedstawień chcemy wspólnie zastanowić się nad tym, czy dzisiejsza rzeczywistość jest dla artystów szczególnym wyzwaniem? Jak się odnajdują w sytuacji presji politycznej? Co ich boli, niepokoi i jak widzą powinności teatru w tym właśnie czasie? Krótko mówiąc: co jest ZNOWU do myślenia w polskim teatrze AD 2018?

Łukasz Drewniak, Wojciech Majcherek