De Onderneming Theatre Company powstał w 1996 roku z połączenia trzech działających oddzielnie grup teatralnych. Pierwszą ich premierą był Mizantrop Moliera, kolejną Kipstuck. Zeszyt jest to adaptacja powieści węgierskiej pisarki Agoty Kristof pod tym samym tytułem. Powieść ta to część trylogii opowiadającej o losach braci bliźniaków pozostawionych „u babci” podczas wojny przez matkę i uczących się w nowych warunkach zasad pozwalających przetrwać. Próba przetrwania to nieustanna próba bezuczuciowości, specyficznego pragmatyzmu wyrażonego w słowach: Jeśli naprawdę chce Pani umrzeć, poderżniemy Pani gardło i podpalimy chałupę. Zrobimy to, ponieważ Pani nas o to prosi.

Autorzy przedstawienia urzeczeni jasnym i prostym stylem narracji Kristof rozpoczęli próby przetworzenia materiału literackiego na język sceniczny. Z jednej strony chcieli utrzymać formę, w jakiej książka powstała, z drugiej unikali sztywnego trzymania się litery tekstu. Scena po scenie, rozdział po rozdziale odnajdywali właściwe formy i opowiadali historię dwóch braci. Trudnym wydawało się stworzyć spektakl przejmujący i śmieszny zarazem, ale to właśnie było jednym z celów.

„Zeszyt to zapis nagiej prawdy. Nie zawsze można do niej dotrzeć – mówi Kristof – to za bardzo boli.”

„Wyglądają wzruszająco, stojąc na scenie w białej, gamoniowatej bieliźnie. Stoją obok siebie wyśmiewani przez swoją bezwzględną „babkę”. Wzięli odpowiedzialność za swój los, nauczyli się czego od nich wymaga sytuacja. Opowiadają swoją historię jakby dotyczyła kogoś innego. Mówią trzeźwo, sucho, skupiając się na faktach. Uczucia są zbyt niejasne. Ale, pod tą suchością relacji, oficjalnymi niemal zdaniami, czuje się desperację.

Chociaż aktorzy utrzymali styl książki, spektakl staje się czymś więcej niż tylko opowiadaniem. Każda scena zaskakuje: czasami aktorzy rezygnują z teatralnych chwytów, by za moment zaskoczyć niespodziewanym efektem wizualnym. (Marian Buijs)